EN Unconventional exhibition spaces in the context of art-place-recipient relationships and interactions. Comparative analysis of selected galleries and exhibition projects in architectural interiors and public spaces

polski

PL Tematem badań opisanych w niniejszej rozprawie doktorskiej są relacje oraz interakcje między sztuką, miejscem, a odbiorcą (S-M-O), w kontekście działań i realizacji site-specific, situation-specific oraz in situ ze szczególnym uwzględnieniem niekonwencjonalnych przestrzeni wystawienniczych obejmujących zarówno wnętrza budynków, jak i w przestrzeń poza budynkiem. Problem relacji i interakcji zachodzących między sztuką, miejscem i odbiorcą należy rozpatrywać wieloaspektowo co oznacza badanie tych zależności w sposób interdyscyplinarny, obejmujący takie dziedziny jak: architektura i urbanistyka, sztuka, psychologia czy socjologia. Istotne jest także dokonanie zmiany dyskursu zagadnień związanych z kształtowaniem przestrzeni architektonicznej i urbanistycznej poprzez realizacje i działania artystyczne. Charakterystyczna dla ponowoczesności transformatywność oznacza nie tylko konieczność redefinicji terminów, takich jak: dzieło, obraz, rzeźba, wystawa, galeria sztuki, lecz także kontestację dotychczasowego sposobu klasyfikacji sztuki, jak i odejście od hierarchizacji w aspekcie relacji sztuka-miejsce, dzieło-odbiorca, czy też miejsce-odbiorca. Brak obwiązujących standardów, fragmentaryzacja percepcji wizualnej, czy też negowanie tego, co jeszcze w poprzedniej epoce zostało uznane za optymalne rozwiązania i wzorce, oznacza konieczność szukania nowych sposobów artykulacji i ekspresji, które uwzględniają nie tylko coraz popularniejsze intermedialne i interdyscyplinarne budowanie (artystycznej) narracji, ale także zmieniające się potrzeby odbiorców sztuki i użytkowników przestrzeni. Realizacje wystawiennicze wiążą się z koniecznością dokonania indywidualnej analizy współzależności między komponentami układu S- M- O w zależności od projektu artystycznego oraz miejsca działań/realizacji. Priorytetowym założeniem pracy jest zwrócenie uwagi na czynniki wpływające na kształtowanie relacji między sztuką, miejscem i odbiorcą, ich współzależności a także wskazanie możliwych kierunków działań w zakresie prezentacji sztuki. Celem pracy jest wykazanie zależności między sztuką, miejscem i odbiorcą ze wskazaniem na ich różnorodność. Dążeniem autorki było też wskazanie heterogeniczności jako istotnej cechy przestrzeni wystawienniczych ze względu na odmienne funkcje i założenia (idealna przestrzeń wystawiennicza odnosi się do potrzeb i koncepcji artysty/ kuratora; white cube jest jedną z możliwości lub punktem odniesienia) oraz opisanie problemów związanych z realizacjami w niekonwencjonalnych przestrzeniach wystawienniczych. Dodatkowym założeniem pracy jest wykazanie, iż sztuka może być traktowana jako czynnik misyjny - miejscotwórczy i transformacyjny oraz, że jej estetyczny aspekt nie jest prymarny. Istotne jest także zwrócenie uwagi na problem obecności sztuki w przestrzeni publicznej w kontekście obiektów rzeźbiarskich, w tym pomników i instalacji oraz działań opartych na aktywizacji mieszkańców, jak i z zakresu sztuki relacyjnej. Spodziewanym efektem badań jest stworzenie modeli zależności występujących w relacjach pomiędzy sztuką, miejscem a odbiorcą. Modele te, w ocenie autorki, mogą być przydatne w identyfikacji głównych cech przestrzeni wystawienniczych i tym samym pomocne w realizacjach wystawienniczych. Istotą wywodu jest odniesienie się do postawionej w pracy tezy, że w celu oceny predyspozycji przestrzeni do prezentacji sztuki potrzebne jest zbadanie relacji S-M-O, która polega na współzależności poszczególnych jej komponentów a ich wzajemne relacje podlegają transformacjom w zależności od założeń wystawienniczych, uwarunkowań związanych z miejscem realizacji, a także grupą odbiorców. W ramach procesu badawczego przyjęto takie zadania badawcze, jak: dokonanie analizy komparatystycznej wybranych przestrzeni wystawienniczych, porównanie doświadczeń związanych z prezentacją sztuki w galeriach instytucjonalnych spełniających kryteria white cube i niekonwencjonalnych przestrzeniach wystawienniczych oraz dokonanie diagnozy sytuacji pozainstytucjonalnych przestrzeni wystawienniczych ze szczególnym uwzględnieniem niezależnych galerii oraz przestrzeni publicznej poza budynkiem. Przeprowadzone badania potwierdziły tezę, że w celu oceny predyspozycji przestrzeni do prezentacji sztuki potrzebne jest zbadanie relacji S-M-O, która polega na współzależności poszczególnych jej komponentów a ich wzajemne relacje podlegają transformacjom w zależności od założeń wystawienniczych, uwarunkowań związanych z miejscem realizacji, a także grupą odbiorców. Sztuka wychodzi poza galerie. Staje się częścią przestrzeni architektoniczno-urbanistycznej, co oznacza jej przynależność do każdego użytkownika tej przestrzeni. Miejsce nadawcy (twórcy) i odbiorcy nie jest już dłużej oczywiste. Aktywność pierwszego i pasywność drugiego opierają się coraz częściej na współzależności, w której role są wymienne - odbiorca staje niekiedy pełnoprawnym współautorem realizacji. Relacje sztuka-miejsce-odbiorca zależą od wielu czynników i opierają się na dynamicznych transformacjach. Dążenie do stworzenia idealnej przestrzeni wystawienniczej jest skazane na porażkę. Heterogeniczne zależności między opisywanymi aspektami oznaczają konieczność uwzględnienia odmiennych potrzeb zarówno w odniesieniu do prezentacji sztuki, specyfiki przestrzeni architektoniczno-urbanistycznej, jak i potrzeb odbiorcy/użytkowników przestrzeni. Projektowanie budynków muzeów czy galerii sztuki jest tak samo istotne, jak uwzględnienie możliwości adaptacji obiektów architektonicznych, które utraciły swoją pierwotną funkcję, a nie zyskały nowej. Opuszczone fabryki, szkoły, jednostki wojskowe, sklepy, itd. mogą być idealną przestrzenią wystawienniczą lub komponentem działań site-specific czy in situ. Artystyczne realizacje potrafią zmienić relację miejsce-odbiorca (użytkownik przestrzeni) poprzez swojego rodzaju „odczarowanie” przestrzeni, postrzeganej jako nieprzyjazna, lub neutralna - w pejoratywnym znaczeniu. Nawet tymczasowe realizacje przyczyniają się do tworzenia nowych, pozytywnych konotacji. Dodatkową korzyścią jest także poprawa międzyludzkich relacji, ponieważ osoby, odwiedzające miejsca, w których odbywają się twórcze działania wchodzą ze sobą w interakcje, czasem w nieświadomy sposób.

EN The subject of the research described in this doctoral dissertation concerns the relationships and interactions between art, place and the recipient (S-M-O) in the context of site-specific, situation-specific and in-situ activities and implementations, with particular emphasis on unconventional exhibition spaces, including interiors of buildings and the space outside the building. The problem of the relationships and interactions between the art, the place and the recipient should be considered in a multiple-faceted manner, which means examining them in an interdisciplinary way, covering fields such as architecture and urban planning, art, psychology and sociology. It is also important to change the discourse on issues related to the shaping of architectural and urban space through artistic realisations and activities. The transformative character of postmodernity means not only the need of redefining terms such as: artwork, painting, sculpture, exhibition, art gallery, but also of contesting the current way of classifying art, as well as moving away from hierarchisation in the aspect of the relationship between the art-the place, the artwork-the recipient or the place-the recipient. The lack of binding standards, the fragmentation of visual perception, or the negation of what had been considered optimal solutions and patterns in the past means it is necessary to look for new ways of articulation and expression that take into account not only the increasingly popular intermedia and interdisciplinary construction of (artistic) narratives, but also the changing needs of art recipients and people using the space. Exhibition projects require an individual analysis of the interdependence between the components of the S-M-O system depending on the artistic project and on the place of artistic activity. The primary assumption of the work is to draw attention to the factors influencing the development of the relationship between the art, the place and the recipient, their interdependence, as well as to indicate possible directions of activities in the field of art presentation. The aim of the dissertation is to demonstrate the relationship between art, place and recipient, pointing to their diversity. The author's aim was also to indicate heterogeneity as an important feature of exhibition spaces due to different functions and assumptions of the space (an ideal exhibition space refers to the needs and concepts of the artist/curator; the white cube is one of the possibilities or a reference point) and to describe the problems related to implementations in unconventional exhibition spaces. An additional assumption of the dissertation is to demonstrate that art can be treated as a missionary: a factor in the creation and transformation of space, and that its aesthetic aspect is not primary. It is also important to draw attention to the question of the presence of art in public spaces in the context of sculptural objects, including monuments and art installations, as well as activities based on inciting the active participation of the residents in the field of relational art. The expected result of the research is to create models of the interdependence of the interactions occurring in the relationships between art, place and the recipient. These models, in the author's opinion, may be useful in identifying the main features of exhibition spaces and thus helpful in the implementation of exhibitions. The essence of the argument is to refer to the thesis put forward in the dissertation that in order to assess the predisposition of a space for the presentation of art, it is necessary to examine the S-M-O relationship, which consists in the interdependence of its individual components and their mutual relations, while these are subject to transformations depending on the assumptions of the exhibition and on the conditions related to the place of implementation and the group of recipients. As part of the research process, the following research tasks were adopted: conducting a comparative analysis of selected exhibition spaces, comparing experiences related to the presentation of art in institutional galleries, which meet the white cube criteria, and in unconventional exhibition spaces, as well as diagnosing the situation of non-institutional exhibition spaces, with particular emphasis on independent galleries and public spaces outside the building. The conducted research confirmed the thesis that in order to assess the predisposition of a space for the presentation of art, it is necessary to examine the S-M-O relationship, which consists in the interdependence of its individual components, and their mutual relations which are subject to transformations depending on the assumptions of the exhibition, the conditions related to the place of implementation, and on the group of recipients. Art exits art-galleries. It becomes part of the architectural and urban space, which means it belongs to every person using the space. The place of the creator and the recipient is no longer obvious. The activity of the former and the passivity of the latter are increasingly based on an interdependence in which their roles are interchangeable - the recipient sometimes becomes a full co-author of the implementation. Art-place-recipient ( S-M-O) relations depend on many factors and are based on dynamic transformations. The pursuit of creating the perfect exhibition space is doomed to failure. The heterogeneous relationships between the above described aspects means it’s important to take into account the different needs related to the presentation of art, the specificity of architectural and urban space, and the needs of the recipient/person using the space. Designing museum or art gallery buildings is as important as taking into account the possibility of adapting architectural objects which have lost their original function without having gained a new one. Abandoned factories, schools, military units, shops, etc. can be ideal exhibition spaces or components of site-specific or in situ realisations. Artistic activities can change the dynamic between the place and the recipient (person in the space) by "disenchanting" the space, perceived as unfriendly or neutral - in a pejorative sense. Even temporary projects contribute to creating new, positive connotations. A complementary benefit is also the improvement of interpersonal relationships, because people visiting spaces where creative activities take place interact with each other, sometimes in an unconscious way.

403

architektura i urbanistyka

Pobierz plik

publiczny

Andreas Guskos

Szczecin, Polska

09.09.2024

polski

Pobierz plik

publiczny

Marek Pabich

Łódź, Polska

14.08.2024

polski

Pobierz plik

publiczny

Andrzej Wielgosz

Poznań, Polska

09.2024

polski

Pobierz plik

publiczny

rozprawa doktorska przed obroną

Poznań, Polska

29.10.2024